Mill-Anno: uitgave vriendenkring van Myllesheem
MILL ANNO samengesteld door Vriendenkring Myllesheem
MILL-ANNO was een wekelijks terugkerende rubriek uit de jaren 1980-1985, betreffende oud-Mill, afgedrukt in DE KOERIER, en samengesteld door de Vriendenkring van Myllesheem.
Deze bundel kwam mede tot stand met medewerking van VVV, Myllesheem, Drukkerij Verhaak en Foto Hermsen hebben deze serie indertijd opgezet. Annie van Bommel-Daamen, Willy Sweens en Bart Verbruggen regelden de oude aanzichten.
Henk van de Weem verzorgde de onderschriften , somwijlen compleet met historische achtergronden.
Mill, 5 september 2001 Vriendenkring van Myllesheem.
geveldeuren Grote Prins
MILL anno 1860,
Het oorspronkelijke gedeelte van de Grote Prins Molenstraat 1, is waarschijnlijk gebouwd in de 17e eeuw. Op de kadasterkaart van 1812 komt het gebouw in dezelfde contouren voor, op gelijke afstand van de langslopende wegen. In het register van 1832 staat vermeld, dat Anthonie Deenen eigenaar is van boerderij en tapperij. Het gebouw heeft dus ook dienst gedaan als een van de café's aan de kerk. Het kleine monument krijgt terecht meer aandacht. Brabant Heem attendeert de laatste tijd hierop veelvuldig. In dit verband mogen ook deze prachtige voordeuren worden genoemd, welke gemaakt zijn omstreeks 1860, met empire en neo-renaissance motieven. Destijds woonde hier de familie Van Hout-van Amstel. Priesterzoon Hendricus van Hout ging van hieruit naar Vessem (N.Br.), waar hij 100jaar geleden de Lambertuskerk liet bouwen. Onlangs, in oktober, is een gedenkboek verschenen, waarin aan deze Millenaar uitvoerig aandacht werd besteed.
De grote Prins
Beerseweg 10
MILL anno 1875
Omstreeks die tijd moet deze prachtige voordeur gemaakt zijn door de Millse timmerman Joseph Werten. Hangende -uit het weer- en goed onderhoud kunnen zorgen voor kerngezonde ouderdom.
De rijk geornamenteerde ingangspartij is uitgevoerd naar een ontwerp uit de empire-tijd (1805).
Beerseweg 10 gebouwd als woonhuis voor Dr. Kipp, later notarishuis met kantoor en koetshuis. In 1807 deed Notaris Stokvis het pand over aan Harry Spanjers, welke later verkocht aan Piet en Dien Thijssen. 25 jaar geleden heerste 's Mills eerste Carnaval prins voor en achter deze deur.
Voordeur Beerseweg 10
Klompenfabriek Van Hout 1912
Mill Anno 1912 . Pand -De grote Prins- oorspronkelijk gelegen aan de Hoogveldseweg, welke van hieraf liep tot de boerderij -Het Hekken-.
Dit gebouw, thans (2001) Grossierderij Verbruggen, was in 1912 eigendom van de familie Van Hout, in eerste aanleg ook grossierderij en boterkarnenrij, later klompenmakerij.
De meeste personen op deze foto waren van beroep klompenmaker.
Om er enkele te noemen: Driek Verhoeven, Willem van Balkum, Nol van Rossum, Vogel, Kemenade, Hannes Peters en Heumense Jan. Ook Mathieu van Reymersdal moet er als jongen tussen staan. De man op de voorgrond is Toon Bastiaans, welke met de fotograaf destijds in Mill de ronde deed.
Mill Anno 1949
Oranjeboomstraat 1949
De oranjeboomstraat pas van riolering voorzien.
De oude boerderij van de familie Kempen, waarvan achterhuis en schuur te zien zijn, droeg eertijds de naam van -De kleine Prins-. Later beter bekend als het huis van -Den Brandse Tinus- (Martinus Kempen leverde vroeger hand- en spandiensten in geval van brand).
Ook het huis van kleermaker Tieske Smits heeft een gedaanteverwisseling ondergaan. Groen onttrekt het Raadhuis en een gedeelte van de kerk aan het oog.
Onze fotograaf heeft goed op de tijd gepast, beide foto's zijn tegen half drie genomen.
Mill Anno 1912
Rond de oranjeboom, geplant bij gelegenheid van de geboorte van Prinses Juliana in 1909, herleeft op deze foto een stukje oud Mill.
Wat thans Mariënweerd heet, was oorspronkelijk een gebouw in -jugendstil- ornamenten, opgetrokken door boterkoopman en later steen fabrikant Jan van Lieshout-Cavedino, omstreeks 1890.
Later is het een notarispraktijk geweest en grossierderij, tot Dr. Arntz er een verdieping opbracht en het geheel benutte als dokterspraktijk.
Een buurtpraatje met Toon Bastiaans, Hubert Jordaan (met fiets) en Petje Hendriks voor de kleermakerij van Klaas en Mina de Goei. Achter dit pand lag nog een complete boerderij met stalling van Lamers, waar tegenover -de Grote Prins-, de klompenmakerij van Van Hout getuige de aanwezige fabrieksschoorsteen, voorzag Van Hout destijds zichzelf reed in energie. Duidelijk is op de recente foto gevel en dakbedekking in disharmonie.
Mariënweerd 1977.
Hoogstraat 1912
Mill Anno 1912
De Hoogstraat bij de oranjeboom was ook toen al een nijver straatje. Toon Bastiaans bouwde rond de eeuwwisseling het eerste pand, thans Café van de Vorle. Nadat dit te klein was geworden voor gezin en zaak, liet hij het Warenhuis bouwen, dat zelfs uit de omgeving klandizie trok. Hannes en Dien Princen vestigden zich met de schoenmakerij in het oude pand. Verderop stond het huis van de familie Verhagen, later de timmerwinkel van Toon Hendriks, beter bekend als Toontje Timmer, nog later rijwielzaak Tien Hendriks, momenteel motohuis Ad Goossens. Op de foto staan de families Princen en Bastiaans, enkele poserende fietsers en Tonnie Bastiaans met in het wagentje broertje Kees.
Hoogstraat 1914
Mill anno 1914
Iedereen weet nog wel dat het eerste pand op de bovenstaande foto het eerste pand van slager Heys was. Ouderen weten nog te vertellen, dat het tweede pand (nu de Scheet) eerder van slager de Best was.
Op de foto staat in de deuropening de vrouw van klompenmaker van Lier, terwijl Willen Verstraaten (Willemke van 't fabriek) zijn weg vervolgt. Schoenmakerij Van den Boogaart en zadelmakerij Boffen huisden in het derde pand, nadat van Boven er café -De Hel- had gedreven. Het volgende pand is bakkerij Kremers (Grad Suker) tevens café genaamd -Het Vagevuur-.
Het laatste pand -Het Hemeltje- bestaat nu nog en was destijds eigendom van Drieske en Mientje Verstegen.
Karstraat 1942
Mill Anno 1949
De Karstraat met omvangrijke geboomte, waarachter woonhuis en brouwerij van de familie Andregg volledig schuilgaan.
Het groen is grotendeels weg en de grote tuin is opgedeeld in willekeurige gesiteerde woningen en het overdekt zwembad.
Rechts de winkel van Martens-Verdijck, links Cafe Arts, thans Chinees restaurant en verderop het woonhuis, waar de familie De Vries woonde.
Het elektriciteitsnet is nog bovengronds.
Voor de winkel, waar deze foto als aanzichtkaart verkocht werd, zitten Koos Cornelissen en Jac. Martens, terwijl Annie Kool in de deuropening de fotograaf gadeslaat.
Kerkstraat 1910
Mill anno 1922.
Een blik op het kruispunt bij de kerk, het smeedwerk met pilasten verdween omstreeks 1956. Evenzo de engelen Gabriël en Rafaël, met ietsje terug Michaël.
De vaasvormige bekroning op de pilasten op de hoek nabij de Burgemeester Verstraatenlaan zijn waarschijnlijk in de meidagen van 1940 gesneuveld.
De smeedijzeren poorten zijn nog te bewonderen aan de ambtwoning van de burgemeester aan de Vorleweg.
De bomenrijen langs de Kerkstraat zijn duidelijk niet volgroeid. Aan de rechterzijde is nog juist het houten hekwerk te zien, als tuinafscheiding van secretaris Herman Verstraaten.
De hoge muur van de Pastorie 1938
Mill anno 1926
Een blik in de lommerrijke Burgemeester Verstraatenlaan met achter de tuinmuur van de Pastorie.
Monumentaal gebouw als representant van het rijke Roomse leven, gebouwd in 1885 door een ontwerp van Piet Jansen (1851).
Het Kerkbestuur, onder leiding van Pastoor Michiels, gaf opdracht hiertoe.
Tussen de bomen door kan men nog juist een gedeelte van de kloosterkapel bespeuren. Deze kapel was gelegen op de eerste verdieping.
Daaronder bevond zich tot 1939 de bewaarschool voor de kleuters van Mill.
In 1962 is de pastorie grondig verbouwd, plafonds zijn verlaagd tot op de 1e regel van de raamkozijnen . De ingang partij is eenvoudig gemoderniseerd. Ook de oude muur, waarbij Eybert Schraven poseerde is in de jaren '60 vervangen door een laag muurtje.
Het wegdek bestaat nog hoofdzakelijk uit losse grind en het enige straatmeubilair is een bord, dat de Kom van Mill aanduidt.
De Pastorie 1962
Klooster Oranjeboomstraat
Mill anno 1926
Het oorspronkelijke klooster, waarin de Zusters Franciscanessen van het Moederhuis Gemert zich in 1871 vestigden, was geschonken door Notaris Augustinus Ambrosius Verstraaten.
Het middengedeelte, zoals het op de foto voorkomt, was een herenhuis, waarin onder andere is geboren (1842) Josephus Anthon Verstraaten, beter bekend als Prior Malachias de IVe, Abt van de Achelse Kluis.
De rechtervleugel, op de foto niet zichtbaar, werd door de Zusters aangebouwd voor onderkomen van bejaarden en alleenstaanden. Het linker gedeelte is later tot stand gekomen voor kleuterschool en kapel. De oorspronkelijke voordeur is thans nog te bewonderen aan het pand: Voordijk 15a.
Nog juist kan men de overdekte speelplaats onderscheiden, de zogenaamde koepel, waar zich tevens de toiletten voor de lagere school bevonden. De plaats voor het klooster, door een hekwerk gescheiden van de straat, was het speelterrein van de meisjesschool.
Gemeentehuis Mill 1938.
Bi>Mill, anno 1949
Op 22 april 1875 besluit de Raad van de Gemeente Mill tot de bouw van dit gemeentehuis. 10 Jaar eerder namelijk op 27 maart 1865, had men al grond hiertoe aangekocht bij de oude kerk, namelijk in de buurt waar thans de Centra winkel is gevestigd. Daar lag medio 1800 nog het centrum van het dorp.
Het klooster en daarvoor de nieuwe kerk, alsmede de aanleg van de spoorlijn, zijn plaats bepalend geweest voor de huidige situatie in de kom.
Op de foto zijn duidelijk de later aangebrachte en niet bijpassende onder ramen te zien. In dit begane grond gedeelte had eertijds de veldwachter zijn verblijf met bijbehorende nevenruimten.
Het gebouw achter het raadhuis is de oude school, welke veel eerder is gebouwd en in 1945-1946 tot gemeenschapsgebouw met toneelzaal en clubhuis werd ingericht. De gemeente- electra mast is in 1918 geplaatst.
Kerkstraat 1938
Mill anno 1938 Kerkstraat kruising Brouwerspad.
Lommerrijk gelegen zonder trottoir en ander straatmeubilair. Enkele schooljongens kijken met belangstelling naar de activiteiten van de fotograaf. De drogisterij van Stapel-Poos, voorheen Mevrouw Offers, de vroedvrouw, was toen volledig in bedrijf. Toontje Martens barbierde nog in het pand, waar Hein van Grinsven nu zijn kapsalon drijft.
Opvallend is, dat deze gebouwen de oorspronkelijke bestemming en het gebruik reeds vanaf plusminus 1920 hebben behouden.
Het zou aanbeveling verdienen het Brouwerspad uitsluitend als voetpad in ere te herstellen. Het was voorheen de directe verbindingsweg vanaf brouwerij -De Zwaan- lopende tussen de cafés Giezen en Minten naar de tapperij aan de kerk; op het oude kerkhof wel te verstaan.
Hoogstraat.
Mill anno 1935
Het pand links, thans praktijkwoning van Dr. van Lieshout is aan het eind van de vorige eeuw gebouwd door Anthon Rudolph Verstraaten. De geweldige tuin liep door tot bakkerij Van Daal, momenteel Hasselbach.
Op hetzelfde perceel was hier een sigarenfabriek gevestigd. De laatste fabrikant, Willem Verstraaten, vertrok omstreeks 1930.
De bokpaal van de PNEM, midden op de weg, zou de aanrijding met een militairvoertuig in de mobilisatie van 1939 niet overleven.
Hoogstraat 1952.
Mill anno 1952
De Hoogstraat, gezien vanaf de kruising met de Schoolstraat. De jongensschool in de verte, thans creatief centrum, is pas gebouwd; het telefoonnet is nog bovengronds.
Bij café Heys sloegen de 50 km wandelaars van de vierdaagse linksaf, richting Beers. De winkels van Tillemans en Van Kessel zijn duidelijk te zien.
Het groen in de straat is momenteel links nagenoeg verdwenen en rechts groter gegroeid.
Bierbrouwerij -Het Anker- van Gebr. Andregg.
Mill, anno 1914.
Een kijkje in de Karstraat vanaf de kruising Beerseweg; dominant de bierbrouwerij -Het Anker- van Gebroeders Andregg. Op het ogenblik bevinden zich langs deze straat het zwembad met dezelfde naam, dan een boetiek en Hermsen Fotografie. Het huis rechts op de hoek is in de jaren 60 gesloopt, evenals de woning links achter bakkerij van Daal.
De personen op de voorgrond poseren duidelijk voor de foto: onder anderen Marie van Lijssel, Tonneke Bastiaans en broertje, Harry Spanjers en Toon Bastiaans geheel rechts.
Mill, anno 1914.
Mill,s verleden in de Schoolstraat, de Grote weg van Grave via Sint Anthonis naar Boxmeer, later de eerste macadam weg van het dorp.
Slechts de voorgevel met oorspronkelijke deur van café Heys is nog herkenbaar. Het bovenlicht met de zwaan en de uitbouw van de voorzijde met prieeltje zijn verdwenen. Trouwens alle gebouwen op deze foto zijn gesloopt.
De man links is Willem Bisschops met de bierkar van Brouwerij -De Zwaan-, eigendom van de familie Verstraaten, welke hier was gevestigd. Dit was tevens de burgemeesters woning. Waarschijnlijk is dit ook de eerste herberg geweest van Mill.
Volgens de familie is het oudste gedeelte rond 1620 gebouwd. Medio 1800 is de huidige voorgevel aan gemetseld en in 1939 bouwde Jan Verstraaten een nieuwe stalling aan het voorhuis.
Mill anno 1949
D'auw pasterie-Looyerij-Brandsestraat 14
Nadat pastoor Barthold van der Voort (1656 ) tijdens de reformatie een gedeelte van zijn kasteel Aldendriel als schuilkerk liet inrichten voor de katholieke eredienst, werd in 1744 rechts voor en naast dit huis een schuurkerk gebouwd. Voor gezamenlijk gebruik van de gelovigen van Sint Hubert en Mill, ook voor gezamenlijke rekening zij het respectievelijk voor 1/3 en 2/3. Wanneer men maar op tijd de recognitiegelden betaalde keurden de ambtman Adriaan van Lienden en de scholtis Willem Arend de Quay zulks goed.
Volgens oude kadasterkaarten moet het gebouw 10x20 meter hebben gemeten. In 1812 was Pierre Guillaume Baron de Liedel, de 9e Heer van Aldendriel, eigenaar van het pand, welk de oude pastorie wordt genoemd en volgens de thans nog aanwezige muurankers omstreeks 1678 is gebouwd.
Behalve de familie Vloet woonden diverse gezinnen voor en achter in dit woonhuis. Het tweede raam in de zijgevel is eertijds een voordeur geweest; onder de betonnen stoep moet zich nog een hardstenen zerk bevinden met aanduidingen van een priestergraf. Volgens een legende is dit het eindpunt van de -Liefvrouwensteeg-, welk liep vanaf de Hoofsche kapel langs die Coksbeecke.
Spoorstraat
Mill, anno 1950
Te zien aan de Ford-Prefect achter in de Spoorstraat dateert dit beeld uit het begin van de vijftiger jaren. Men heeft een ruim zicht op garage Moors.
Het terrein links is nog niet bebouwd. In de jaren 30 en 40 was hier het voetbalveld van Juliana. In 1944 werd hetzelfde terrein door de Tommy's gebruikt als opslag voor legergoederen.
Jan ven Gemert liet in 1928 het huis rechts op de voorgrond bouwen. De zuivelfabriek uit 1906 is in de -familie - gebleven, de fabriek is verbouwd tot Boerenbond winkel.
Heilig Hartschool.
Mill anno 1951 - Hoogstraat.
De jongensschool, dependance van de Heilig Hartschool is in 1949 als 3-klasige school gebouwd, waarna men in 1951 voor nog 4 klassen medewerking kreeg van de overheid.
Mevrouw Opdecoul, inspecteur L.O. ging bij de opening diep in op de totstandkoming van deze eerste HAL school in haar inspectie. Architect Jan Strik tekende voor dit complex en ontwierp ook deze Grieks ogende ingangspartij, compleet met zuilen en tympaan.
Aannemersbedrijf Versteegde uit Volkel, voerde het werk uit.
Over enige tijd zal dit straatbeeld plaats maken voor een aanzicht van 16 woningen. De ijscowagen in de buurt was op zaterdag en zondag een van de weinige attracties en ontmoetingspunten voor de jeugd.
Wanroyseweg - Schoolstraat
Mill anno 1951 Wanroyseweg-Schoolstraat
Een kijkje vanaf de Wanroyseweg in de Schoolstraat. Garage Moors ( plusminus 1933 gebouwd) is inclusief woonhuis omstreeks 1966 vernieuwd.
In dezelfde tijd hebben de -vijfwoningen- verderop plaats gemaakt voor enkele semi bungalows.
Het molenaars huis van de familie Reynen, ruim 100 jaar oud en onveranderd.
De hangende takken van de treurwilg langs de vijver van de Kokse Beek zijn door andere bomen en gebladerte vervangen.
Melkweg
Mill anno 1949
De Melkweg; bovengronds kabelnet, geen trottoirs , braakliggende bouwterreinen. De zuivelfabriek draaide nog op volle toeren, getuige de fabrieksschoorstenen op de foto.
Links het Wit-Gele-Kruisgebouw met politiepost en woning van Postcommandant van Dijk.. Op de plaats waar men vroeger de ingang vond naar het consultatiebureau van de wijkzuster, bevindt zich thans het gevelplastiek van beeldend kunstenaar Wim Klabbers, voorstellende celdeling, in beschermende omhulling.
Het straatbeeld kende in 1949 nog geen trottoir, enkel pleintjes hier en daar in het dorp, op initiatief en door Ingenieur Leo Kocken, werden aangelegd.
Dr. Ir. J.A. Ringersstraat 1957
Mill anno 1940
Het straatbeeld aan de entree vanaf de Bernardstraat naar de Ringersstraat wordt drastisch gewijzigd. De oude C-1000 en het magazijn, de zogenaamde schuur van Clevers zijn inmiddels gesloopt.
In het bezettingsjaar 1941 werden hier in de korstmogelijke tijd ongeveer 50 woningen gebouwd op grote percelen. Woningen, zoals men nergens in de omringende dorpen kende, compleet met geitenstal en varkenshok.
Grote diepe tuinen zorgden voor het voedsel van mens en dier.
Maar wie was nu Dr. Ir. Johannes Aleidis Ringers? Hij was de man die van generaal Winkelman (onze regering zat in Engeland) op 17 mei 1940 de opdracht kreeg, onmiddellijk de wederopbouw op te starten.
-Met schier onbeperkte bevoegdheden...-zo staat het in de stukken.
Er moest vlot gewerkt worden, want het materiaal werd schaars en de bezetters hadden veel nodig voor de verdedigingswerken . Op 1 juli 1942 kondigen de Duitsers een algemene bouwstop af.
Ir. Ringers is dan al bezig met wat de Duitsers -Nachkriegsplanung- noemen. Dit was ten zeerste verboden. Op grond daarvan wordt Ringers gearresteerd en opgesloten in een kamp. Na de bevrijding in 1945 is hij nog even minister geweest. Hij was toen 60 jaar. Met recht is aan deze man in Mill een straatnaam gewijd.
Schoolstraat - Pastoor Maasstraat
Mill anno 1949.
Op bovenstaande foto ziet men de kruising Schoolstraat-Pastoor Maasstraat, eertijds Looyerijpad en Burgemeester Verstraatenlaan.
De oude school en schoolhuis zijn gebouwd omstreeks 1911, onder architectuur van Herman van Strijp. Het huis was eigendom van de parochie, terwijl de school een financiële verhouding had met het gemeentebestuur.
Meester Willems, het eerste schoolhoofd, die hier nog uit de openbare schooltijd zetelde, moest plaats maken voor meester Claassens, welke in de jaren 50 plaats maakte voor Hds. A. de Jong.
In de jaren 30 deed vooral in zuidelijk Nederland de mansarde kap opgang, zoals hier te zien aan het linker pand. Deze zogenaamde Franse daken zijn gelukkig op vele plaatsen vervangen. In deze winkel van gezusters Slaats bevond zich ook de toenmalige bibliotheek. ( Zulks ter voorziening van lectuur te platte lande).
Stationstraat
Mill anno 1949
Aan de linkerzijde op de foto zien wij als eerste het dubbele woonhuis van Van der Zanden en Van den Tillaart.
Het eerste huis op de foto rechts is dat van Wim Kloosterman.